Câu nghi vấn
-Câu nghi vấn là câu có những từ nghi vấn (ai, gì, nào, sao, tại sao, đâu, bao giờ, bao nhiều, à, ư, hả, chứ, (có)… không, (đã)… chưa) hoặc từ hay (nối các vế có quan hệ lựa chọn).
Chức năng chính là dùng để hỏi.
-Khi viết, câu nghi vấn kết thúc bằng dấu chấm hỏi.
- ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG CHÍNH
- Trong đoạn trích (SGK), câu nào là câu nghi vấn?
- Câu nghi vấn:
+ Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không?
+ Thế làm sao u cứ khóc mãi không ăn khoai? Hay là u thương chúng con đói quá?
- Đặc điểm:
+ Có những từ nghi vấn: "có ... không", "làm sao", "hay".
+ Kết thúc câu bằng dấu chấm hỏi (khi viết).
b. Chức năng các câu nghi vấn trên là dùng để hỏi.
II. LUYỆN TẬP
1. Xác định câu nghi vấn trong những đoạn trích (SGK).
- Những câu nghi vấn:
a. Chị khất tiền sưu đến chiều mai phải không?
b. Tại sao con người lại phải khiêm tốn như thế?
c. Văn là gì? Chương là gì?
d. Chú mình muốn cùng tớ đùa vui không? Đùa trò gì? Cái gì thế? Chị cóc béo xù đứng trước cửa nhà ta đấy hả?
- Đặc điểm hình thức cho biết đó là những câu nghi vấn:
+ Có những từ nghi vấn như phải không, tại sao, gì, không, hả.
+ Kết thúc câu bằng dấu chấm hỏi (khi viết).
2. Các câu trong (SGK) đều là câu nghi vấn vì có từ để hỏi và dấu chấm hỏi ở cuối câu.
Không thể thay từ "hay" bằng từ "hoặc” bởi vì nếu thay thì câu trở thành câu trần thuật, câu mang nghĩa khác.
3. Có thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối những câu (SGK) được không? Vì sao?
- Không đặt dấu chấm hỏi được vì đó không phải là những câu nghi vấn. Câu a, b có các từ nghi vấn như (có... không, tại sao, không) nhưng những kết cấu chứa những từ này chỉ làm chức năng bổ ngữ trong một câu.
- Trong câu c, d các từ nào (cũng), ai (cũng) là những từ bất định có ý nghĩa khẳng định tuyệt đối, chứ không phải là nghi vấn.4. Phân biệt hình thức và ý nghĩa của hai câu (SGK).
Về hình thức, hai câu (a) và (b) dùng hai cặp từ khác nhau: Có... không; đã... chưa.
-Về ý nghĩa, câu (b) cho ta biết: Trước đó, "anh" không khỏe. Nhưng câu (a) không đề cập tới vấn đề này.
- Câu trả lời thích hợp đối với câu (a) là “khỏe” hoặc “không khỏe”. Câu trả lời thích hợp với câu (b) là: Đã “khỏe rồi” hoặc “chưa khỏe”.- Ví dụ:
+ Anh mang đôi giày này có đẹp không?
+ Đôi giày này nhìn đã cũ chưa?
5. Sự khác nhau giữa hai câu (SGK).
- Về hình thức, câu (a) và câu (b) khác nhau ở trật tự từ. Trong câu (a), "bao giờ" đứng đầu câu còn trong câu (b), "bao giờ" đứng cuối câu.
- Về ý nghĩa, câu (a) hỏi về thời điểm của một hành động sẽ diễn ra, câu (b) hỏi thời điểm của một hành động đã diễn ra.
6. Hai câu nghi vấn (SGK) đúng hay sai?
Câu a đúng, câu b sai vì chưa biết giá chiếc xe bao nhiêu nên không thể khẳng định rẻ được.
