I. Văn bản (SGK)

1. Kể tóm tắt nội dung truyện.

- Ba cô gái Định, Nho và Thao là tổ trinh sát trên tuyến đường Trường Sơn. Nhiệm vụ của họ là quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp do bom địch gây ra, đánh dấu vị trí của quả bom chưa nổ và phá bom. Công việc của họ hết sức nguy hiểm nhưng cuộc sống của họ vẫn có những niềm vui hồn nhiên của tuổi trẻ, những phút giây thanh thản, mơ mộng và đặc biệt là yêu thương, gắn bó, chăm sóc nhau trong tình đồng đội.

- Truyện được trần thuật từ ngôi thứ nhất theo lời kể của nhân vật chính. Cách lựa chọn vai kể phù hợp với nội dung tác phẩm và thuận lợi cho việc miêu tả, biểu hiện thế giới nội tâm, những cảm xúc và suy nghĩ của các nhân vật.

2. Truyện kể về ba cô gái thanh niên xung phong ở một tổ trinh sát phá bom trên cao điểm. Ở họ có những nét gì chung đã gắn bó thành một khối thống nhất và những gì là nét riêng ở mỗi người?

- Truyện kể về ba cô gái thanh niên xung phong ở một tổ trinh sát phá bom, nơi tập trung bom đạn và sự nguy hiểm, ác liệt. Công việc của họ luôn cận kề với cái chết, luôn căng thẳng thần kinh, đòi hỏi sự dũng cảm và phải hết sức bình tĩnh.

- Cả ba người đều còn rất trẻ, có cá tính riêng và hoàn cảnh riêng, nhưng họ giống nhau vì có những phẩm chất chung: Có tinh thần trách nhiệm cao, dũng cảm làm nhiệm vụ. Không sợ hi sinh, luôn gắn bó với đồng đội. Họ còn chung những đặc điểm thường thấy ở các cô gái trẻ: Dễ xúc động, hay mộng mơ, dễ vui, dễ trầm ngâm… Ngoài những điểm chung, ba cô gái cũng có những nét tính cách riêng biệt. Phương Định nhạy cảm, hồn nhiên hay mơ mộng sống với kỉ niệm cũ. Chị Thao có mơ ước và dự tính tương lai thiết thực hơn nhưng cũng không thiếu những khát khao và rung động của tuổi trẻ. Chiến đấu rất dũng cảm bình tĩnh nhưng chị lại rất sợ khi thấy máu chảy.

3. Tác giả đã thể hiện chân thực và sinh động, tự nhiên tâm lí của những cô gái thanh niên xung phong tuổi đời còn rất trẻ.

- Phương Định là một cô gái thành phố tự biết mình đẹp nhưng trong lòng cô những người mặc quân phục có ngôi sao trên mũ là đẹp nhất. Cô hay quan sát, để ý những đồng đội của mình. Cô dành tình yêu thương cho Nho; dành tình cảm quý mến, trân trọng cho chị Thao, con người "cương quyết, táo bạo".

- Phương Định làm quen với bom nổ, với căng thẳng hàng ngày. Cô đi thẳng đến quả bom chưa nổ. Cô đào đất và đặt thuốc nổ vào dưới quả bom có thể nổ tung bất kì lúc nào. Hành động của cô thật nhanh gọn, khéo léo trong một không khí cực kì căng thẳng. Với cô, cái chết thật mờ nhạt trước điều quan tâm lớn nhất: Liệu mìn có nổ, liệu bom có nổ không? Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai?

- Khi Nho bị thương, Phương Định bình tĩnh chăm sóc bạn, rửa vết thương, băng và tiêm cho bạn. Gặp cơn mưa đá bất ngờ, tính hồn nhiên của cô được bộc lộ mạnh mẽ. Cô vui thích cuống cuồng như con trẻ. Và cơn mưa lại gợi cho cô nhớ về thành phố, về mẹ, về những ngôi sao to trên bầu trời thành phố.

- Nhân vật Phương Định đã bộc lộ những nét tiêu biểu nhất của các cô gái trẻ: Hồn nhiên, xinh đẹp, mộng mơ, thích hát, luôn cố gắng trong công việc, vượt lên gian khổ, khó khăn, nguy hiểm và nỗi sợ hãi, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ.

4. Em có nhận xét gì về ngôn ngữ, giọng điệu của truyện?

- Ngôn ngữ trần thuật của truyện phù hợp với nhân vật kể chuyện: Phương Định, cô gái xung phong người Hà Nội ra chiến trường - đã khiến cho truyện có giọng điệu và ngôn ngữ tự nhiên, gần với lời ăn tiếng nói hàng ngày của người Hà Nội, trẻ trung và giàu nữ tính.

- Tác giả thường dùng câu ngắn, nhịp nhanh thể hiện được không khí khẩn trương trong hoàn cảnh chiến tranh. Riêng các đoạn hồi tưởng, nhịp kể chậm lại gợi nhớ một thời tuổi nhỏ đã qua, một thời vô tư hồn nhiên và không khí bình yên trước chiến tranh.

5. Đọc truyện ngắn này, em hình dung và cảm nghĩ như thế nào về tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ?

+ Hoàn cảnh sống và chiến đấu gian khổ hiểm nguy.

+ Tinh thần tự nguyện đón nhận trách nhiệm với cuộc chiến đấu.

+ Những phấm chất, tính cách cao đẹp và đáng yêu.

+ Ý nghĩa của sự cống hiến, hi sinh, của cách sống đẹp, trong sáng, hồn nhiên...

II. Luyện tập

1. Tìm đọc và ghi lại một số bài thơ, đoạn thơ hay viết về thế hệ trẻ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. (Gợi ý: Tìm đọc thơ của Phạm Tiến Duật, Nguyễn Duy, Nguyễn Khoa Điềm, Lâm Thị Mĩ Dạ...).

2. Phát biểu cảm nghĩ về nhân vật Phương Định trong truyện.

- Phương Định là một có gái có hoàn cảnh sống và chiến đấu khó khăn, nguy hiểm.

- Phương Định là cô gái Hà Nội vừa bước qua tuổi học trò hồn nhiên, vào chiến trường, làm nhiệm vụ ở tổ đội trinh sát mặt đường.

- Nhiệm vụ của cô: Khi có bom nổ thì chạy lên, đo khối lượng đất lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom, phải thường xuyên đối mặt với cái chết.

 - Phương Định có vẻ ngoài xinh đẹp: Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn, có cái nhìn xa xăm.

- Tâm hồn mơ mộng, hồn nhiên, yêu đời.

 - Tình cảm đồng đội, tình cảm chị em sâu sắc: Phương Định lo lắng và chăm sóc cho Nho khi Nho bị thương.

- Tinh thần dũng cảm, bản lĩnh, vượt qua mọi hiểm nguy để hoàn thành nhiệm vụ.