Ngay sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) công bố đề thi minh họa THPT quốc gia 2017 lần 3, một số giáo viên đã chỉ ra những sai sót và vấn đề còn tranh cãi trong đề thi môn Địa lý và Hóa học. Chiều 17-5, Bộ GD&ĐT đã có thông tin phản hồi chính thức về vấn đề này.

1. Về câu hỏi số 44 trong đề thi môn Địa lý: “Quốc lộ 1 bắt đầu từ tỉnh Lạng Sơn và kết thúc ở: A. Cần Thơ; B. Kiên Giang; C. Cà Mau; D. TP Hồ Chí Minh”.

Thay mặt tổ ra đề môn Địa lý, PGS.TS. Nguyễn Đức Vũ phản hồi: Đáp án C là đúng.

Vì SGK trang 131 NXB Giáo dục Việt Nam và trong Atlat Địa lí Việt Nam do NXB Giáo dục Việt Nam phát hành từ năm 2009 đến nay có viết: Quốc lộ 1 chạy suốt từ cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn đến Năm Căn, Cà Mau dài 2.300 km).

Theo Cục Đường bộ Việt Nam, hiện nay một số cơ quan hành chính vẫn sử dụng tên quốc lộ 1A theo thói quen do sợ nhầm lẫn với các quốc lộ 1B, 1C hay 1K. Tuy nhiên tên gọi chính thức vẫn là “quốc lộ 1” do Bộ Giao thông vận tải quy định có điểm đầu ở biên giới phía Bắc (giáp Trung Quốc) và điểm cuối thuộc tỉnh Cà Mau.

Cũng theo ông Vũ, trong văn bản pháp lý không có quốc lộ 1A mà chỉ có quốc lộ 1 (Tham khảo hướng dẫn và thông tin chung về hệ thống quốc lộ, Ban hành kèm theo Quyết định số 3937/QĐ-TCĐBVN ngày 1 tháng 12 năm 2015 của Tổng cục Đường bộ Việt Nam công bố khổ giới hạn các tuyến đường quốc lộ). Quốc lộ 1 bắt đầu từ cửa khẩu Hữu Nghị (tỉnh Lạng Sơn) và kết thúc ở Cà Mau.

2. Về câu hỏi số 52 môn Địa lý: “Căn cứ vào Atlat Địa lí Việt Nam trang 10, cho biết hệ thống sông nào sau đây nằm cả ở phần lãnh thổ phía Bắc và phần lãnh thổ phía Nam nước ta? A. Đồng Nai; B. Cả; C. Thu Bồn; D. Mê Công”.

Tổ ra đề cho biết: Đề yêu cầu xem Atlat Địa lí Việt Nam trang 10. Trên trang này, hệ thống sông Mê Công nằm ở cả hai phần lãnh thổ phía Bắc và phía Nam nước ta. Do vậy, đáp án D là đúng.

Ngoài ra, câu hỏi này mục đích đánh giá kỹ năng đọc Atlat Địa lý Việt Nam của học sinh. Phần lãnh thổ phía Bắc và phía Nam có giới hạn là dãy núi Bạch Mã. Đọc trên Atlat sẽ thấy đáp án đúng chỉ có sông Mê Công.

Xét trên thực tế có sông Xê Công, Xê Bang Hiêng (thuộc Lào) có lưu vực ở Việt Nam, phần phía lãnh thổ phía Bắc (thuộc tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế) chảy qua Lào và nhập nước vào sông Mê Công. Vì vậy xét về nội dung câu này không sai.

3. Liên quan đến câu hỏi số 55 mà một giáo viên cho rằng không bám sát thực tế, tổ ra đề Địa lý của Bộ cho rằng: Câu hỏi này với mục đích đánh giá kỹ năng đọc Atlat Địa lý Việt Nam nên không có gì sai (Lời dẫn của câu hỏi là: “Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam trang 15”).

Trong Atlat Địa lý Việt Nam có kí hiệu các thành phố có số dân trên 1 triệu người là Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng với năm thống kê 2007. Đến nay đã có thay đổi, tuy nhiên cả SGK và Atlat Địa lý Việt Nam chưa cập nhật kịp thời.

4. Đặc biệt, ở câu 42, câu hỏi được giáo viên cho là có phương án gây nhiễu vô duyên, tổ ra đề thi môn Địa lý phản hồi như sau: “Đây là một câu hỏi ở cấp độ dễ nhất, việc phương án nhiễu “lộ liễu quá” cũng không đáng lo ngại. Đối với những học sinh trung bình, yếu cũng phải có những câu thuộc cấp độ dễ để đánh giá năng lực của người học từ thấp đến cao. Cũng nên chú ý việc phân cấp, phân vùng, phân vị, hệ thống trong địa lí và sử dụng thuật ngữ trong câu hỏi này để rút kinh nghiệm trong đề chính thức hoàn thiện hơn. Hiện nay,  SGK và Atlat Địa lí Việt Nam là tài liệu dạy và học môn Địa lí thống nhất trong cả nước. Do đó câu hỏi và đáp án thi về nguyên tắc phải phù hợp với các tài liệu này.

Tuy vậy, tổ ra đề thi môn Địa lý cũng thừa nhận: Trong điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước ta phát triển nhanh chóng như hiện nay, đương nhiên số liệu thống kê cũng thay đổi liên tục nên đôi khi SGK chưa cập nhật kịp số liệu thực tế. Đặc biệt đây chỉ là đề thi tham khảo giúp thí sinh biết định dạng đề thi để có thể hình dung được cách sử dụng những kiến thức có sẵn trong sách giáo khoa và Atlat địa lý và tìm ra đáp án cho một câu hỏi.

Ngoài môn Địa lí, Bộ GD&ĐT cũng xác nhận có sai sót ở đề thi môn Hóa học do trong một câu hỏi (câu số 74) có tới hai phương án trả lời đúng.

5. Trong câu 74 đề tham khảo môn Hóa học có câu hỏi như sau: Hỗn hợp E gồm chất chất X ($C_{3}H_{10}N_{2}O_{4}$) và chất Y ($C_{13}H_{12}N_{2}O_{3}$). Chất X là muối của axít hữu cơ đa chức, chất Y là muối của một a xít vô cơ. Cho 2,62 gr E tác dụng với dung dịch NaOH dư, đun nóng, thu được 0,04 mol hỗn hợp hai khí (có tỷ lệ mol 1:3) và dung dịch chứa m gr muối. Giá trị của m là: A.2,40. B.2,54. C.3,46. D.2,26.

Câu hỏi này có lời giải như sau:

Có 2 khả năng với E:

Thầy Nguyễn Đình Độ (Phó hiệu trưởng trường THPT Thành Nhân, TPHCM) cho rằng, để chọn một phương án duy nhất, đề nên cho như sau: "thu được 0,04 mol hỗn hợp hai khí Z, T (${M_Z} < {M_T}$; ${n_Z}:{n_T} = 1:3$)...” để chọn phương án trả lời đúng là 2,40. Hoặc cho "thu được 0,04 mol hỗn hợp hai khí Z, T (${M_Z} > {M_T}$; ${n_Z}:{n_T} = 1:3$)...” để có phương án trả lời đúng là 2,54.

TS. Sái Công Hồng, Phó Cục trưởng Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng giáo dục, Bộ GD&ĐT, đại diện Ban xây dựng ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa cho biết: Ban xây dựng ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa đã nhận được những phản hồi của các giáo viên về đề thi tham khảo môn Địa lý và Hóa học. Ban xây dựng ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa sẽ tiếp tục lắng nghe và tiếp thu các ý kiến nhiều chiều để chuẩn bị tốt hơn nữa trong việc ra đề thi chính thức kỳ thi THPT quốc gia sắp tới.